Odgłosy psa – co oznaczają, jak interpretować dźwięki psów?

• Odgłosy wydawane przez psa nie mają jednego znaczenia. Aby je zrozumieć, należy spojrzeć na sytuację kontekstowo.
• Szczekanie ma różne rodzaje i może oznaczać wszystko, od radości (wysokie tony) po ostrzeżenie (niskie tony) lub nudę (monotonne, powtarzalne szczeknięcia).
• Warczenie to jeden z najważniejszych komunikatów. Najczęściej jest to grzeczna prośba o przestrzeń („Czuję się niekomfortowo, odsuń się!”). Nigdy nie karć psa za warczenie.
• Wycie to pierwotny komunikat. Najczęściej jest sygnałem samotności („Gdzie jesteście?”) lub instynktowną odpowiedzią na syreny.
• Piszczenie to często próba zwrócenia na siebie uwagi („Chcę już jeść!”), ale nagłe i przeciągłe skomlenie może być sygnałem bólu lub silnego stresu.
• Westchnienia i prychnięcia to subtelne sygnały zadowolenia i relaksu (głębokie „ufff” na kanapie) lub łagodnego rozczarowania („Serio, już koniec głaskania?”).

Każdy psi opiekun marzy o tym, by choć na chwilę zrozumieć, co dokładnie myśli jego psiak. I choć psy nie mówią naszym językiem, komunikują się z nami bez przerwy. Używają do najróżniejszych sygnałów, pośród których bardzo ważna jest mowa ciała. Uzupełniają ją psie dźwięki, tworząc złożony system komunikacji psa z opiekunem (i nie tylko).

Dla niewprawnego ucha szczekanie to szczekanie, a warczenie to zawsze zły znak. Nic bardziej mylnego! Psia wokalizacja to skomplikowany repertuar sygnałów, który zmienia swoje znaczenie w zależności od sytuacji, tonu i towarzyszącej mu mowy ciała.

Czy potrafisz odróżnić radosne powitanie od szczeknięcia ostrzegawczego? Czy wiesz, kiedy warczenie jest częścią zabawy, a kiedy prośbą o przestrzeń? W tej części psiego słowniczka pomożemy Ci zrozumieć, co mówi do Ciebie Twój pies za pomocą dostępnych mu dźwięków.

Patrz na kontekst

Zanim przejdziemy do meritum, zapamiętaj najważniejszą zasadę: zawsze interpretuj dźwięki wydawane przez psa w połączeniu z mową ciała i całym kontekstem danej sytuacji.

Sam dźwięk to za mało. Warczenie psa, który z rozluźnionym ciałem i merdającym ogonem ciągnie szarpak, oznacza coś zupełnie innego niż warczenie psa, który jest sztywny, pokazuje zęby i unosi wargę.

Zawsze patrz na całość:

• Ogon – czy jest rozluźniony i merda szeroko, czy sztywny i uniesiony?
• Uszy – są zrelaksowane, czy postawione na baczność lub płasko położone po głowie?
• Pysk – jest rozluźniony (lekko otwarty), czy napięty i zmarszczony?
• Postawa – czy pies jest zrelaksowany, czy może jego ciało jest spięte i gotowe do skoku

Mając to na uwadze, pomówmy o konkretnych sygnałach.

Szczekanie

Szczekanie to jedna z podstawowych form komunikacji wokalnej u psów. Psy szczekają w różnych sytuacjach. Mogą szczekać, aby ostrzec przed zagrożeniem, wyrażać zdenerwowanie lub złość, prosić o zwrócenie uwagi lub zabawę, albo po prostu przeżywać radość. Psy szczekają również, aby zaznaczyć swoją obecność i przywitać gości.

Dlaczego pies szczeka? Różne rodzaje szczekania

Skoro szczekanie może oznaczać różne rzeczy, jak je rozpoznać? Przede wszystkim obserwuj swojego psa, zwróć uwagę na ton oraz intensywność szczekania i przede wszystkim pamiętaj, by patrzeć na cały kontekst.

• Szczekanie z ekscytacji. Gdy pies szczeka z ekscytacji, to zazwyczaj radosne, wysokie i szybkie „hau-hau-hau!”. Słyszysz je, gdy wracasz do domu lub sięgasz po smycz. Często towarzyszy mu merdanie całego ciała, podskoki i ogólne podekscytowanie. To czysta psia wersja okrzyku: „Nareszcie jesteś! Tak się cieszę!” albo „Chodźmy na spacer!”.
• Szczekanie ostrzegawcze/alarmowe. Twój pies szczeka na dzwonek do drzwi lub gdy coś zaszeleści za płotem? To zwykle niski, gardłowy i donośny dźwięk. Oznacza: „Uwaga, coś się dzieje! Intruz na horyzoncie!”. Twój pies informuje stado (czyli Ciebie), że zarejestrował potencjalne zagrożenie.
• Szczekanie z nudów/frustracji. To najbardziej irytujące dla opiekunów, monotonne, powtarzalne szczekanie, często o tej samej porze dnia. Pies wpatruje się w Ciebie, w ścianę lub w okno i po prostu... szczeka. To jego sposób na powiedzenie: „Nudzi mi się! Zrób coś! Pobaw się ze mną!”.
• Szczekanie lękowe. Bywa wysokie, nerwowe i często przerywane skomleniem. Pies może szczekać na obiekt (np. rowerzystę) i jednocześnie próbować się wycofać. To sygnał, że czuje się zagrożony i niepewny.

Pies szczeka na ludzi

Dlaczego pies szczeka na ludzi? Może to być spowodowane wieloma rzeczami: lękiem, chęcią obrony, strachem przed obcymi lub pragnieniem zwrócenia na siebie uwagi.

• Pies może szczekać na ludzi, których nie zna. Jest to jego sposób na ostrzeganie domowników przed potencjalnym zagrożeniem.
• Ale pupil może również głośno informować o przyjściu osób, które zna, aby wyrazić swoje zadowolenie i wielką ekscytację.
• Kiedy pies wydaje głośne dźwięki w kierunku innych ludzi, może to być spowodowane niedostateczną socjalizacją lub brakiem wystarczającego obycia w grupie ludzi czy obcym miejscu. Może być to również wynikiem lęku, stresu lub złego traktowania w przeszłości.

Aby pomóc psu poradzić sobie z tym zachowaniem, czyli nadmierną szczekliwością, należy najpierw ustalić przyczynę. Następnie dobrze jest ćwiczyć pod okiem behawiorysty, który pomoże psu nauczyć się, jak radzić sobie w stresujących sytuacjach.

Konieczne jest również zapewnienie psiakowi odpowiedniej ilości aktywności fizycznej i umysłowej, aby zapobiec nudzie i lękowi.

Pies szczeka na inne psy

Jednym z najczęstszych powodów, dla których pies szczeka na inne psy, jest strach. Psiak może obawiać innego czworonoga – zwłaszcza jeśli ma złe doświadczenia – albo może nie chcieć, by intruz wszedł na jego teren.

Bywa jednak, że obszczekują inne psy takie czworonogi, które mają zbyt mało kontaktów z psimi znajomymi.

Innym powodem szczekania może być po prostu zabawa. Psy często szczekają, aby się zaprzyjaźnić lub zaprosić innego psa do zabawy. To zachowanie jest dość powszechne wśród psów, szczególnie w środowisku, w którym spotykają się często – takim jak park.

Czasami psy szczekają, aby wyrazić swoje niezadowolenie lub frustrację. Jeśli psiak szczeka na innego psa, gdy ten podchodzi zbyt blisko, może to oznaczać, że nie jest zadowolony z takiej bliskości. Ale też może nie tolerować konkretnego zachowania, na przykład obwąchiwania pyska.

Pies może też szczekać w odpowiedzi na bodźce w otoczeniu, takie jak inne szczekające psy, niepokojące dźwięki z zewnątrz lub ludzie. Zdarza się, że psy zaczynają wyć, gdy słyszą przejeżdżający na sygnale wóz strażacki – jest to właśnie taka sytuacja, gdy po prostu podłączają się do występujących już w środowisku odgłosów.

Niezależnie od tego, dlaczego pies szczeka na inne psy, ważne jest, aby nauczyć go spokoju. Można to zrobić poprzez oswajanie z otoczeniem i prawidłową socjalizację. Wsparciem w pracy nad takim zachowaniem może być doświadczony behawiorysta.

Pies szczeka w nocy

Jeśli pies szczeka w nocy, najpierw należy poznać przyczyny takiego zachowania. Czym nocne szczekanie może być spowodowane?

• Obawa i strach. Pies może szczekać w nocy, gdy czuje się zagrożony lub niepewny. Może to być spowodowane dźwiękami, które słyszy na przykład z innych mieszkań w bloku. Ale może również reagować na obce osoby lub zwierzęta, które mijają dom. Psy nieraz szczekają też w czasie nocnej burzy.
• Chęć zabawy. Pies może również szczekać w nocy, gdy jest podekscytowany. Może też chcieć, aby jego właściciel się z nim bawił lub go nakarmił. Takie zachowania występują zwłaszcza u szczeniąt.
• Ból. Bywa, że w nocy wokalizują psy starsze lub przewlekle chore. Takie zachowanie zawsze powinno nas zaniepokoić. Aby sprawdzić, co się dzieje, należy udać się do lekarza weterynarii i opowiedzieć o objawach.

Pies szczeka bez powodu – czy aby na pewno?

Nie można powiedzieć, że psy szczekają bez powodu. Zawsze jest jakaś przyczyna nadmiernej wokalizacji, tylko nie zawsze jest ona łatwa do rozpoznania. Choć czasem mówi się, że „ten pies szczeka na wiatr”, w rzeczywistości psiak może być kłębkiem nerwów... Albo dostrzegać coś, czego ludzkie oko nie dostrzega.

Zdarza się oczywiście, że pies dużo szczeka, co wynika po prostu z wrodzonej skłonności do wokalizacji. Na przykład należy do szczekliwej rasy. Jednak zawsze należy zadać sobie pytanie, co psiak chce nam przez to szczekanie powiedzieć. Może się bowiem okazać, że bardzo ważne rzeczy.

Czy wszystkie psy szczekają?

Okazuje się, że szczekanie wcale nie służy psom do komunikacji między sobą. Prawdopodobnie szczekać nauczyły się dopiero, żyjąc z ludźmi.

Dziko żyjące psy, które przebywają wyłącznie we własnym towarzystwie, nie szczekają, co wiadomo z obserwacji czworonogów w Indiach. Owszem, używają między sobą dźwięków, ale nie jest to szczekanie, a stawiają przede wszystkim na mowę ciała.

Co ciekawe, istnieją rasy, które z natury są bardzo „ciche”, jak basenji (który wydaje charakterystyczne dźwięki przypominające jodłowanie), akita czy whippet.

Na drugim biegunie są rasy uznawane za bardzo szczekliwe, np. jamniki, beagle czy owczarki niemieckie. Pamiętajmy jednak, że od każdej reguły zdarzają się wyjątki!

Warczenie

Dlaczego pies warczy? To prawdopodobnie najbardziej niezrozumiany psi dźwięk, który niesłusznie jest demonizowany, a najczęściej jest po prostu ostrzeżeniem lub prośbą o przestrzeń.

Warczenie to zazwyczaj forma obrony – psi sposób na powiedzenie „stop” i powstrzymanie innego psa czy człowieka. Kiedy pies czuje się zagrożony lub wystraszony, może warczeć. Ten odgłos przez psa jest również używany jako forma komunikacji, gdy zwierzak chce powiedzieć innym psom, że jest zdenerwowany lub niezadowolony.

Warto jednak wiedzieć, że warczenie to najwyższa forma wyrażenia wokalnego niezadowolenia. Przedtem pies zapewne wysyłał dużo innych sygnałów. Jeśli już nawet warczenie nie zadziała, bo intruz się nie wycofa – pupil może przejść do ataku.

Zdarzają się jednak psy, które w ten sposób wyrażają swoje pozytywne emocje. Na przykład powarkują sobie z ekscytacji podczas zabawy albo warczą, trzymając piłkę w pysku. Tylko po to, by ktoś się nimi zainteresował i dołączył do figli.

Ważne, by nie karać psa w żaden sposób za to, że warczy. To nadal rodzaj komunikacji. Pies, któremu zabronimy warczeć, przejdzie od razu do ataku. Dlatego gdy widzimy, że pies warczy ze stresu i w trudnej dla niego sytuacji, wycofajmy się lub usuńmy bodziec, który ten stres wywołuje.

Gdy charczenie brzmi jak warczenie

Warto też wiedzieć, jest grupa psów, która oddycha w sposób przypominający warczenie. Chodzi o rasy brachycefaliczne (ze skróconym pyskiem), które naturalnie charczą – wydają takie odgłosy, jakby warczały.

Należą do nich mopsy, buldożki francuskie czy buldogi angielskie. Ich charczenie to naturalny odgłos związany z budową dróg oddechowych, a nie sygnał agresji.

Skomlenie i mruczenie

Skomlenie to kolejny rodzaj komunikacji, który służy do wyrażania emocji. To dźwięki, na które ludzkie serca są szczególnie wyczulone. Dlaczego pies skomli?

Pies może popiskiwać lub mruczeć, co będzie miało różne znaczenie – w zależności od kontekstu. Takie odgłosy mogą być używane jako rodzaj komunikacji między psami lub jako sposób wyrażania emocji przez psa wobec człowieka.

Skomlenie i mruczenie będą często dźwiękami wydawanymi przez szczeniaki.

Co dokładnie mówi pies, który skomle lub mruczy? Chce wyrazić swoje samopoczucie.

Może jest zadowolony i na przykład mruczy sobie do snu. Albo wie, że zbliża się pora spaceru lub kolacji – wtedy piszczenie to czysta perswazja i próba ponaglenia opiekuna.

Wiele psów bardzo szybko się uczy, że popiskiwanie przy stole czasem kończy się smacznym kąskiem. Jeśli reagujesz na każdy pisk, Twój pies będzie używał tego narzędzia coraz częściej, by zwrócić na siebie Twoją uwagę.

Jednak równie dobrze skomlący pies może też odczuwać ból czy niepokój.

Jeśli Twój pies nagle zaczyna skomleć, pozornie bez powodu, popiskuje przy wstawaniu, chodzeniu lub podczas dotyku w konkretnym miejscu – nie ignoruj tego. To jego jedyny sposób, by powiedzieć: „Coś mnie boli, pomóż mi”. Taka sytuacja zawsze wymaga konsultacji z lekarzem weterynarii.

To też wyraz tęsknoty – za innym psem albo człowiekiem. Popiskują często psiaki, które bardzo przeżywają rozłąkę z opiekunem.

Wycie

Wycie to jeden z najbardziej pierwotnych odgłosów, stanowiący spadek po wilczych przodkach. Jest to komunikat przeznaczony do słyszenia na duże odległości i niemal zawsze ma silny ładunek emocjonalny.

Najczęstszą przyczyną wycia w warunkach domowych jest samotność lub lęk separacyjny. Pies, który zostaje sam, instynktownie próbuje przywołać swoje stado (czyli opiekuna). Jest to głośne, przeciągłe wołanie wyrażające niepokój.

Innym powodem jest reakcja na dźwięki. Wiele psów instynktownie „odpowiada” wyciem na dźwięki o podobnej, wysokiej częstotliwości, takie jak syreny karetek, policji czy wozów strażackich. Jest to odruchowa odpowiedź i forma dołączenia do „zewu” otoczenia.

Zdarza się również, że psy w okolicy komunikują się ze sobą za pomocą wycia, informując o swojej obecności. Podobnie jak skomlenie, wycie może stać się również zachowaniem wyuczonym, jeśli pies odkryje, że jest to skuteczny sposób na przyciągnięcie uwagi opiekuna.

Westchnienia i prychnięcia

Do psich odgłosów zaliczamy również te najbardziej subtelne, jak westchnienia czy prychnięcia. One również mają swoje znaczenie i, podobnie jak inne dźwięki, ich interpretacja zależy od kontekstu.

Głębokie, głośne westchnienie, wydawane przez psa kładącego się na legowisku lub obok opiekuna, jest zazwyczaj wyrazem pełnego zadowolenia i relaksu. To sygnał, że pies czuje się dobrze i bezpiecznie.

Zupełnie inne znaczenie ma krótsze westchnienie lub ciche prychnięcie. Może ono sygnalizować łagodne rozczarowanie lub zniecierpliwienie, na przykład gdy pies prosił o smakołyk, ale go nie dostał, lub gdy opiekun przestał go głaskać.

Słuchaj (i patrz) uważnie

Twój pies rozmawia z Tobą każdego dnia. Używa do tego szczeknięć, pisków, warczenia i subtelnych westchnień. Im lepiej nauczysz się rozpoznawać te psie dźwięki i rozumieć mowę ciała psa, tym głębsza i bardziej zrozumiała stanie się Wasza relacja. A teraz... idź posłuchać, co właśnie próbuje Ci powiedzieć Twój przyjaciel.